Zmiany klimatyczne są jednym z najbardziej palących problemów naszych czasów, a jednym z kluczowych czynników napędzających te zmiany jest wysoki poziom emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Wiele osób prywatnych i organizacji podejmuje kroki w celu zmniejszenia swojego śladu węglowego, ale co z tymi emisjami, których nie sposób wyeliminować z dnia na dzień? W takich przypadkach z pomocą przychodzi offset emisji gazów cieplarnianych, a technologia blockchain w ostatnich latach zyskała uznanie w branży ze względu na swoje unikalne cechy.

W tym poście przeczytasz, czym jest blockchain, offset i kredyty węglowe, a także co sprawia, że technologia łańcucha bloków cieszy się tak dużym zainteresowaniem w dziedzinie kompensacji emisji CO2.

Paląca kwestia emisji CO2

Szereg największych firm technologicznych zobowiązało się do uzyskania neutralności węglowej w najbliższych latach poprzez inwestowanie w offsety, lub też kredyty węglowe finansujące projekty związane z energią odnawialną, takie jak farmy wiatrowe.

Unia Europejska zaostrza prawo, aby sprostać wyzwaniom kryzysu klimatycznego. W 2023 roku prawo klimatyczne UE zwiększyło unijny cel redukcji emisji do 2030 roku z 40% do co najmniej 57%. Europejski Zielony Ład został stworzony z myślą o przekształceniu UE w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, zapewniającą neutralność klimatyczną do 2050 roku. Wszystkie państwa członkowskie będą miały wiążące cele na rok 2030 w zakresie pochłaniania i emisji w sektorze gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa.

Ten trend przykuł uwagę inwestorów, a sekwestracja węgla jest jedną z najbardziej pożądanych kategorii finansowania w fazie seed. Crunchbase News na początku tego roku wskazał firmy zajmujące się sekwestracją węgla jako jedną z najpopularniejszych kategorii finansowania na etapie zalążkowym, włączając firmę Lithos Carbon, która w 2022 roku pozyskała 6,3 miliona dolarów celem wsparcia rolników w redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Czym jest blockchain?

Blockchain to bezpieczna, transakcyjna baza danych, która jest rozproszona i weryfikowana przez sieć urządzeń. Jest używany do rejestrowania transakcji na wielu węzłach sieci, dzięki czemu wpis nie może zostać zmieniony retroaktywnie bez aktualizacji wszystkich następnych bloków. To nadaje jej charakter rozproszonego rejestru. Za twórcę koncepcji architektury blockchaina uznaje się osobę (lub grupę osób) znaną jako Satoshi Nakamoto, a pełny manifest, który opisuje funkcjonowanie sieci bitcoina z wykorzystaniem łańcucha bloków, można przeczytać tutaj.

Blockchain składa się z dwóch rodzajów jednostek: bloków (które przechowują pojedyncze transakcje) i łańcuchów (które przechowują wiele powiązanych bloków). W blockchainie dane są przechowywane w blokach, a łańcuch to po prostu lista kryptograficznie powiązanych ze sobą bloków, ułożonych chronologicznie, z których każdy zawiera odnośnik (hash) swojego poprzednika. Dzięki temu łańcuch bloków jest ściśle powiązany i każda próba zmiany jednego bloku w łańcuchu będzie skutkowała zmianą hashów we wszystkich następnych blokach. To z kolei uniemożliwia dokonywanie fałszerstw lub wprowadzanie zmian w już istniejących transakcjach bez zostawienia trwałych śladów.

Czym jest offset emisji CO2?

Kompensacja emisji CO2 odnosi się do praktyki równoważenia swojego śladu węglowego poprzez finansowanie projektów, które zmniejszają lub eliminują emisję CO2 do atmosfery. Projekty te mogą obejmować zarówno zalesianie i ochronę lasów, jak i inicjatywy w zakresie energii odnawialnej czy też efektywności energetycznej. Idea offsetowania polega na tym, że poprzez finansowanie tych projektów można skutecznie zneutralizować emisję dwutlenku węgla generowaną przez nas lub naszą organizację.

Proces kompensacji polega zazwyczaj na zakupie kredytów węglowych, czyli certyfikatów, które reprezentują równowartość jednej tony metrycznej emisji CO2, które udało się zredukować lub usunąć z atmosfery. Kredyty te mogą być wykorzystane do kompensacji własnych emisji lub sprzedane innym osobom, które chcą zrównoważyć swój ślad węglowy.

Czym są kredyty węglowe?

Kredyty węglowe to instrument finansowy, który pozwala poszczególnym jednostkom zbilansować pewną ilość emisji dwutlenku węgla. Kupując kredyty węglowe, płacisz komuś innemu za to, że zmniejsza on swoją własną emisję gazów cieplarnianych. Innymi słowy, jeśli kupujemy kredyty węglowe, oznacza to, że ktoś inny zredukował prywantną emisję, a my możemy uznać to za swój wkład w ochronę klimatu. Sprzedający może wykorzystać pieniądze z transakcji do sfinansowania projektów ograniczających uwalnianie gazów cieplarnianych w innych obszarach (np. poprzez wykorzystanie energii odnawialnej lub zrównoważone rolnictwo).

Kredytami węglowymi można handlować na otwartym rynku i można je kupować i sprzedawać tak jak akcje czy obligacje. Jendak nie mają one rzeczywistej wartości stricte materialnej.

Kredyty węglowe nie są jedynym sposobem na walkę ze zmianami klimatycznych lub zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Jednakże stanowią one stosunkowo łatwo dostępną metodę dla osób i organizacji, które chcą przyczynić się do poprawy w tej dziedzinie, ale brakuje im czasu lub pieniędzy na inne rozwiązania.

Co blockchain może wnieść do offsetowania emisji?

Jednym z wyzwań związanych z offsetowaniem emisji CO2 jest zapewnienie, że finansowane projekty rzeczywiście zmniejszają lub eliminują emisje CO2 zgodnie z założeniami i deklaracjami. Tu właśnie do akcji wkracza technologia blockchain.

• Według raportu „Building Block(chain)s for a Better Planet” opracowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne, blockchain może usprawnić identyfikowalność i zwiększyć wiarygodność procesów związanych z kredytami węglowymi. To z kolei może przyczynić się do wzrostu zaufania do procesu offsetowego oraz zachęcić do większych inwestycji w projekty dotyczące redukcji emisji dwutlenku węgla. W dokumencie tym przeczytamy: „platformy blockchainowe mogą przyczynić się do stosowania tokenów kryptograficznych o zbywalnym charakterze w celu zoptymalizowania istniejących już platform (...) i zaoferowania nowych możliwości w kwestii transakcji na kredytach węglowych”.

Dzięki wykorzystaniu blockchaina możliwe jest stworzenie przejrzystego i odpornego na manipulacje rejestru wszystkich transakcji związanych z kredytami węglowymi. Ułatwia to śledzenie procesu powstawania, przekazywania i wycofywania kredytów oraz pozwala mieć pewność, że są one sprzedane i użyte tylko jednorazowo.

Kolejną zaletą wykorzystania blockchaina w offsetowaniu emisji gazów cieplarnianych jest poszerzenie grona odbiorców, którzy mogą wziąć udział w tym procesie. Zdecentralizowana i przejrzysta platforma do offsetowania oparta na blockchainie może ułatwić zaangażowanie w proces osobom i organizacjom bez względu na ich pozycję na rynku i wielkość zasobów. Ponadto może zapewnić mechanizm weryfikacji autentyczności i jakości kredytów węglowych, co może przyczynić się do zwiększenia zaufania społecznego i poczucia pewności wobec procedury offsetowej.

Istnieje już kilka platform do kompensacji emisji CO2 opartych na blockchainie i innych zaawansowanych technologiach. Przykładowo, część platform wykorzystuje inteligentne kontrakty do automatyzacji procesu kupowania i sprzedawania kredytów węglowych, podczas gdy inne korzystają ze zdjęć satelitarnych i uczenia maszynowego, aby zweryfikować deklaracje dotyczące redukcji lub eliminacji gazów cieplarnianych w ramach konkretnych projektów.

Wybrane projekty, które wykorzystują blockchain do offsetowania emisji CO2:

• Poseidon

Firma Poseidon opracowała platformę opartą na blockchainie i napędzaną AI, która wykorzystuje technologie do śledzenia śladu węglowego produktów i usług. Nawiązała ona współpracę z szeregiem organizacji, w tym z miastem Liverpool, które wdrożyły kredyty węglowe do swojej działalności. Korzystając z platformy Poseidon, organizacje są w stanie zrównoważyć swój ślad węglowy poprzez finansowanie zweryfikowanych projektów redukcji emisji dwutlenku węgla na całym świecie.

• Climatecoin

Climatecoin stworzył kryptowalutę, która ma na celu wspieranie działań na rzecz łagodzenia skutków zmian klimatu, w tym kompensacji emisji CO2. Platforma umożliwia osobom i organizacjom zakup Climatecoinów, które są następnie wykorzystywane do finansowania projektów związanych z energią odnawialną i redukcją emisji dwutlenku węgla. Transakcje na platformie Climatecoin są rejestrowane na publicznym blockchainie, co zapewnia przejrzystość i wiarygodność w procesie offsetowania.

• Energy Blockchain Labs

Firma EBL opracowała transparentną i efektywną platformę wykorzystującą technologię IBM Blockchain, która umożliwia firmom o wysokiej emisji śledzenie swoich śladów węglowych i spełnianie wymogów regulacyjnych poprzez zakup kredytów węglowych od podmiotów, które mają niską emisję.

• ClimateTrade

ClimateTrade to hiszpańska firma, która wykorzystuje blockchain do kontroli kredytów węglowych i transakcji offsetowych. Firma udostępnia platformę, na której przedsiębiorstwa i osoby prywatne mogą kupować i sprzedawać zweryfikowane kredyty węglowe.

Blockchain i kredyty węglowe

Technologię blockchain można wykorzystać do weryfikacji transakcji związanych z kredytami węglowymi. Sam rozproszony rejestr jest zapisem transakcji, które są przechowywane na wielu węzłach sieci. Każdy blok w łańcuchu zawiera informacje o swoim poprzedniku, a także dane o nowych transakcjach. Proces ten tworzy nieusuwalny zapis każdej transakcji i sprawia, że nikt nie może zmienić danych bez wykrycia tego przez innych użytkowników systemu.

Blockchain to świetne rozwiązanie do weryfikacji transakcji kredytów węglowych, ponieważ może pozwolić stronom na bezpieczne i zdalne zawieranie transakcji bez pośredników, takich jak np. banki.

Takie rozwiązanie obniża koszty prowadzenia działalności, a także umożliwia stworzenie otwartego i ogólnie dostępnego rynku obrotu kredytami węglowymi.

• W sprawozdaniu „The Blockchain Innovation Landscape Brief”, opublikowanym w ramach projektu „Innovation landscape for a renewable-powered future” przez Międzynarodową Agencję Energii Odnawialnej (IRENA), podkreślono, że blockchain może usprawnić procesy certyfikacji i transakcji w projektach energii odnawialnej, co pozwoli zwiększyć transparentność i obniżyć koszty dla kupujących i sprzedających certyfikaty energetyczne.

Wnioski końcowe

Walka ze zmianami klimatu wymaga innowacyjnych rozwiązań, które sprostają trudnym wyzwaniom związanym z redukcją emisji gazów cieplarnianych. Offset emisji CO2 jest jednym z możliwych rozwiązań, które zyskały na popularności w ostatnich latach, a technologia blockchain zyskała uznanie jako sprawne narzędzie do poprawy transparentności i wydajności działań offsetowych. Dzięki większej kontroli, zmniejszeniu kosztów transakcji i zwiększeniu przejrzystości, blockchain może przyspieszyć proces budowania bardziej zrównoważonej przyszłości.

Technologia blockchain ma potencjał, aby uczynić ten rynek bardziej wydajnym, przejrzystym i demokratycznym niż kiedykolwiek wcześniej. Dzięki zastosowaniu technologii blockchain możemy stworzyć platformę, na której ludzie mogą łatwo handlować kredytami węglowymi bez żadnych pośredników. Pomoże to nie tylko obniżyć koszty, ale także zwiększyć bezpieczeństwo wszystkich stron zaangażowanych w obrót kredytami węglowymi.